HUẤN LUYỆN THỂ THAO
1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1. Đào tạo VĐV
Khi nói đến thể thao không chỉ dừng ở thi đấu, nó còn là sự chuẩn bị tập luyện đặc biệt, là kết quả lao động sáng tạo của mỗi cá nhân và nhiều yếu tố khác nữa nhằm đạt thành tích thể thao cao nhất.
Yếu tố tạo nên thành tích thể thao gồm 2 loại :
- Các yếu tố bên trong đó là các khả năng và trang trí thực tế sẵn sàng đạt thành tích nhất định của VĐV.
- Các yếu tố bên ngoài bao gồm các phương tiện, PP và điều kiện tác động có chủ đích đến sự phát triển VĐV và đảm bảo cho họ đạt được trạng thái sẵn sàng. Để đảm bảo được trạng thái đó người ta đã sử dụng nhiều yếu tố liên quan đến buổi tập thể thao (các phương tiện hồi phục sau tập luyện, chế độ dinh dưỡng, chế độ sinh hoạt, điều kiện tập luyện và thi đấu v.v…) Tất cả các yếu tố kể trên đã tạo thành quá trình đào tạo VĐV.
Đào tạo VĐV là một quá trình bao gồm nhiều mặt, sử dụng có mục đích nhiều nhân tố tác động có chủ đích tới sự phát triển VĐV và đảm bảo cho họ có trình độ sẵn sàng đạt được thành tích thể thao.
Các nhân tố và điều kiện sử dụng trong đào tạo VĐV có thể chia thành 3 nhóm sau :
+ Huấn luyện thể thao
+ Thi đấu thể thao : trong trường hợp này chúng ta xem các cuộc thi đấu thể thao như là một trong những phương tiện đào tạo VĐV. Tuy nhiên chúng ta biết rằng thi đấu thể thao còn có những chức năng xã hội khác : hợp tác quốc tế và thẩm mỹ v.v…
+ Các nhân tố ngoài tập luyện và thi đấu nhằm tăng hiệu quả của tập luyện và thi đấu hoặc đẩy nhanh quá trình hồi phục của VĐV sau tác động của LVĐ làm.
1.1.1. Huấn luyện thể thao
Theo nghĩa hẹp thì HLTT là sự chuẩn bị cho VĐV về các mặt thể lực, kỹ thuật thể thao, chiến thuật, trí tuệ, tâm lý và đạo đức dựa trên cơ sở chủ yếu bằng PP, BT. Khái niệm này thể hiện trong các khái niệm huấn luyện SN, mạnh, bền, trình độ tập luyện …
Theo nghĩa rộng thì HLTT là quá trình chuẩn bị cho VĐV một cách có kế hoạch và hệ thống để đạt thành tích thể thao cao và cao nhất. Nó bao gồm tất cả những nét đặc trưng cơ bản của quá trình sư phạm (giảng dạy, giáo dục) và các biện pháp tự giáo dục của VĐV nhằm mục đích nâng cao thành tích thể thao.
HLTT là hình thức cơ bản trong đào tạo VĐV vì HLTT thực chất là đào tạo VĐV không qua hệ thống BT, và PP BT là PP đặc trưng của quá trình HLTT, nếu thiếu nó thì không còn là HLTT nữa.
Mặt khác chỉ có thông qua quá trình HLTT mới có thể giải quyết tương đối trọn vẹn các nhiệm vụ đào tạo VĐV (nhiệm vụ : giáo dục phẩm chất tâm lý cá nhân, chuẩn bị thể lực, chuẩn bị kỹ thuật, chuẩn bị chiến thuật và chuẩn bị trí tuệ) chỉ có thông qua BT trong HLTT mới phát triển được thể lực, kỹ – chiến thuật và hình thành những phẩm chất ý chí cho VĐV.
Vì vậy, HLTT là hình thức cơ bản trong đào tạo VĐV.
1.1.2. Hệ thống thi đấu thể thao
Hệ thống thi đấu thể thao bao gồm các cuộc thi đấu chính thức và không chính thức trong thể thao, trong đó các cuộc thi đấu chính thức có ý nghĩa hàng đầu. Các cuộc thi đấu đó chi phối rõ rệt đến tổ chức đào tạo của từng VĐV cũng như toàn đội, thậm chí của toàn ngành.
Các cuộc thi được sắp xếp theo một trật tự tùy theo tính chất và quy mô cuộc thi. Những cuộc thi chủ yếu như : vô địch thế giới, châu lục, khu vực, vô địch toàn quốc có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác tổ chức huấn luyện.
Ngoài các cuộc thi chính thức, phần lớn các cuộc thi còn lại đều có tính chất chuẩn bị. Nhưng các cuộc thi đấu chuẩn bị cũng có ý nghĩa cụ thể nhất định trong quá trình đào tạo VĐV như hoàn thiện kỹ thuật – chiến thuật, hoàn thiện mức độ ổn định tâm lý, kiểm tra mức độ sẵn sàng …
Như vậy, thi đấu là hình thức quan trọng trong đào tạo VĐV và lẽ đương nhiên là hệ thống huấn luyện phải phù hợp với hệ thống thi đấu.
1.1.3. Các nhân tố bổ xung cho huấn luyện và thi đấu để nâng cao hiệu quả đào tạo VĐV
Trong quá trình đào tạo VĐV thì tập luyện và thi